-Piše: Nik Gašaj

Politička opozicija u Crnoj Gori skoro tri decenije nije uspjela da promijeni svoj opozicioni status i da osvoji vlast. To je jedinstven slučaj u regionu. Stoga se opozicija predugo nalazi u političkoj krizi. O uzrocima bi trebalo da sačine jednu multidisciplinarnu suptilnu analizu. Na osnovu dobijenih rezultata, partijski rukovodioci, uz pomoć eksperata, trebalo bi da nastoje da „dizajniraju poruke“, kako bi obezbijedili što širu izbornu podršku. Partijska rukovodstva, po pravilu, pažljivo treba da prate reakcije građana na važne procese i događaje u okruženju (domaćem i međunarodnom) i da shodno tome vrše korekcije stavova i načina djelovanja.
Ipak, da li će i na koji način uzeti u obzir „signale“ iz okruženja kao podsticaj za transformaciju vlastitih opredjeljenja, u velikoj mjeri zavisi od obilježja partije kao organizacije, posebno od interne distribucije moći u njoj. Ako je posrijedi decentralizovana partija, adaptacije promjenama u okruženju ostvaruju se brzo, ali često samo u nekim djelovima ili na nekim nivoima partije. Nasuprot tome, centralizovane partije mogu dugo da ostanu potpuno otporne na sve podsticaje za promjene. Navedena strukturarna obilježja partije, naravno, samo sugerišu kako će one odgovoriti na određenu vrstu izazova, ali stvarni odgovor, opet, presudno zavisi od kvaliteta rukovodećeg kadra.
Opozicija u Crnoj Gori je duboko podijeljena kad je riječ o unutrašnjoj i spoljnoj politici. O tome imaju dijametralno suprotne političke programe i stavove. I nakon 12 godina od proglašenja Crne Gore samostalnom i suverenom državom, koliko mi je poznato, jedan dio opozicije još ne priznaje tu samostalnost. To se može zaključiti i po tome što dio opozicije ne prisustvuje obilježavanju godišnjica proglašenja samostalnosti. Takođe, dio opozicije bio je i ostao protiv učlanjenja Crne Gore u NATO. Protivili su se i priznanju samostalnosti Kosova od strane Crne Gore. Čini mi se da je dio opozicije okrenut prema Istoku. Takođe, prisutne su negativne pojave kada pojedinci ili opozicione partije ispoljavaju neprimjeren odnos prema pripadnicima manjinskih naroda, njihovih matičnih naroda ili država, što se negativno reflektuje u percepciji manjina prema tim opozicionim partijama. Na drugoj strani, imamo drugi dio opozicije, koji sebe naziva građanskom, odnosno tvrde da su građanske partije. Oni priznaju samostalnost Crne Gore, učlanjenje u NATO, kao i evropske integracije. Međutim, diskutabilno je pitanje šta oni podrazumijevaju pod pojmom „građanske“ partije. Da li one zastupaju samo apstraktne građane, ali ne i narode? Trebalo bi da to građanima objasne. Takođe, u toku predizbornih aktivnosti njihovi aktivisti obiđu naseljena mjesta u Crnoj Gori, pa i mjesta gdje žive pripadnici manjinskih naroda i obećavaju da će zaštititi sva ljudska i manjinska prava. Stoga se postavlja pitanje - šta su konkretno preduzeli: da li je neko od pripadnika manjina zastupljen u predstavničkim tijelima njihovih stranaka, kao i da li su predstavnici opozicionih partija u toku mandata u predstavničkim tijelima pokrenuli neko pitanje o položaju manjina u društvu i ostvarivanju ustavnih, zakonskih i međunarodnih obaveza kad je riječ o zaštiti i ostvarivanju manjinskih prava?! Ovo je važno, kako bi birači iz redova nacionalnih manjina prepoznali svoj interes kod tih partija. Naravno, to pitanje važi i za poziciju, jer ona ima i veće mogućnosti da to uradi s pozicije vlasti. Naime, u politici uvijek postoji neki interes građana. U razgovoru s nekim građanima, pripadnicima nacionalne većine sa sjevera Crne Gore, saznao sam da su nekad glasali za opozicione stranke, ali kad su vidjeli kako su podijeljeni više ne glasaju za njih, jer ne vide nikakav interes, niti perspektivu.
Ne želim da držim lekcije, ali smatram da je pojedinim opozicionim partijama neophodna kadrovska obnova rukovodećeg kadra, odnosno trebaju im mladi i stručni ljudi...Trebalo bi i da inoviraju svoje političke programe, jer Crnoj Gori je potrebna savremena politika za bolji život građana. Dakle, politika koja će biti okrenuta evropskim vrijednostima, progresu i prosperitetu društva i države. Opozicija, ovakva kakva je sada, razjedinjena i podijeljena, teško može da se ujedini i da postigne zadovoljavajuće rezultate. Takva opozicija i kad bi došla na vlast teško bi mogla da funkcioniše zbog velikih razlika u političkim opredjeljenjima, pogledima i stavovima. Zato je neophodna zajednička, demokratska politička platforma zasnovana na novim i modernim osnovama. Naravno, to podrazumijeva da se pojedine opozicione stranke oslobode od nacionalne mitologije, dogmatske, konzervativne i anahrone politike, ukoliko žele političko ujedinjenje, kao i perspektivu i bolju budućnost građana.Takođe, pojedinci iz opozicije bi trebalo da mijenjaju svoju negativnu političku retoriku o manjinama, njihovim sunarodnicima i državama matičnih naroda. Zatim, svi građani i političke snage bi trebalo da prihvate političku realnost Crne Gore kao samostalne i suverene države, jer politika države i društva treba da se zasniva na realnim interesima i realnim odnosima građana, kao i na savremenim evropskim i svjetskim kretanjima i trendovima.
I, na kraju, smatram da treba donijeti novo izborno zakonodavstvo kojim će se propisati da birači glasaju neposredno za konkretnog čovjeka – kandidata iz političkih partija ili iz grupe građana, koji će biti odgovoran svojim biračima. Takođe, da bi građani zaista mogli birati svog predstavnika u parlamentu ili u jedinici lokalne samouprave, moraju se objaviti biografije i programi svih kandidata. Time se ujedno postiže mogućnost upoređivanja obećanja i izvršenja. Politički predstavnici građana treba da budu kompetentne ličnosti. Oni treba da budu stručne, odgovorne, nekompromitovane, odnosno moralno čiste osobe, kako bi na najbolji način djelovali u interesu građana.
(Autor je politikolog)